Noord Sulawesi reizen: Pulisan Jungle en Beach

Onze reis over Sulawesi was mooi en warm. We hebben veel gezien en gedaan

De variatie in accommodaties was groot. Maar allemaal prima. Pulisan was de leukste

Het vervoer was top geregeld. De gidsen waren allemaal aardig al moest je mazzel hebben of het echt klikt.

De Toraja cultuur vonden wij erg bijzonder en door de tijd te nemen zie je van alles net wat meer. Zodoende raden wij dan ook minimaal 4 volle dagen aan.

Indonesie heeft een prachtige onderwaterwereld en dus kunnen wij ook het snorkelen en duiken zeer aanraden. Wel is er een groot probleem met plastic in Indonesie. Dit kan wel is afdoen aan de omgeving. Ik had hier graag meer bijgedragen aan de opruiming daarvan.
 

Ge-wel-dig, authentiek, bijzonder, afwisselend, avontuurlijk.

 

Wat een geweldige reis! De tweedaagse trekking met een overnachting bij een familie in Tana Toraja behoort tot een van onze hoogtepunten. Ook de afwisseling tussen cultuur, prachtige wandelingen in de natuur en lekker relaxen op een tropisch eiland (met adembenemende snorkel-/duikspots) was top.

 

De organisatie van de reis
De reis zat erg goed in elkaar. Bij aankomst kregen we een map met alle reisbescheiden. De gidsen en chauffeurs meldden zich altijd netjes op tijd in het hotel. De gidsen waren erg vriendelijk, spraken goed Engels en lieten ons vele plekken zien waar we anders nooit gekomen waren. Ze voelden goed aan wat we leuk vonden en wat geschikt was voor een gezin met kinderen.

 

De accommodaties
Juist de variatie was heel leuk. Van luxe tot primitief, van stads tot op het platteland (waaronder bij mensen thuis).

 

Absoluut aanraders
De trekking in Tana Toraja, dwars door de rijstvelden en kleine dorpjes, inclusief de overnachting bij mensen thuis.


 

Wauw! Wat wij op vakantie op elk plekje tegen elkaar zeiden was standaard: "Mooier dan dit kan het echt niet worden," en toch was het steeds weer zo mooi! 

Nooit meer naar huis was een gedachte die dikwijls op kwam in onze hoofden.

De accommodaties waren super, helemaal passend bij onze reis. Back to basic was zelden zo mooi en fijn! Het hotelletje op Pullisan sprong er voor ons, omdat dit zó mooi gelegen is en je veel contact hebt met andere reizigers. Na een rit door diverse dorpen kom je uit op zo'n mooi plekje gelegen in het groen met een fantastisch uitzicht op zee. Echt een plek om helemaal tot rust te komen.

De klotok in Kalimantan vonden we ook echt geweldig. Op de Bunaken was het ook helemaal top! De vriendelijkheid van de medewerkers van het resort, de heerlijke maaltijden die je samen met andere medereizigers nuttigt en op de laatste avond een afscheidsfeest op het strand; in één woord geweldig! Plekken om zeker een keer terug te keren.

Op Kalimantan zijn we naar Camp Leaky gegaan terwijl we op de klotok sliepen, zeker een aanrader! In slaap vallen omringd door duizenden sterren en vuurvliegjes en wakker worden door de apen die langs de waterkant in de bomen aan het slingeren zijn, zo onwijs mooi. Je komt zo dicht oog in oog te staan met de orang-oetans, iets om nooit meer te vergeten. Je kan uren naar hen kijken en we hebben dikwijls hard moeten lachen om hun gedrag.

We hebben ook overnacht in Banjarmasin, dit vonden wij zelf niet echt een mooie stad en we hadden te weinig tijd voor de floating market. We hebben heel even door de stad gelopen maar er ligt veel afval en er is weinig te doen. Ook waren wij de enige toeristen waardoor er overal naar ons werd gekeken alsof we bekende rocksterren waren (dit was wel weer erg grappig). 

In Sulawesi zijn we een dag naar de Bangka eilanden geweest; erg leuk ook. Op het supermooie, witte strand waar wij de enige personen waren, hebben we onze lunchbox op gegeten, jammer was wel dat de gids geen Engels sprak.

In Tangkoko hebben we twee wandelingen gemaakt in het Nationale Park, in de middag om het spookdiertje te spotten en in de vroege morgen om de zwarte makaken en de neushoornvogels te zien. We hebben alle dieren gezien, was erg leuk! Ook deze gids sprak vrijwel geen Engels en dus kregen we niet veel uitleg over alle dieren. Aanrader is wel om lange sokken over je broek aan te doen want de mieren daar bijten behoorlijk!

In Tomohon hadden we voor twee dagen een gids en chauffeur, deze waren top! De gids, Yakson sprak uitstekend Engels en had veel humor, onderweg stopte hij regelmatig om in een boom te klimmen om ons bijv. nootmuskaat te laten zien. Die avond hebben we bij een traditioneel Minahasa gezin gegeten; wederom erg lekker en gezellig! Ook hebben we de Mahawu-vulkaan beklommen, boven aan gekomen begon het te stormen en moesten wij nog een tocht van ongeveer 2 uur naar beneden maken; dit heeft veel lachwekkende situaties opgeleverd. Omdat we die ochtend waren vertrokken met stralend weer hadden we geen regenpak bij ons maar Yakson kapte zo een paar bananenbladeren en zo konden we redelijk droog de storm trotseren. De markt van Tomohon was ook erg leuk om te zien al vond ik het vleesgedeelte wel erg extreem. Bizar om te zien dat ze slangen, vleermuizen en ratten eten. Alles ligt ook volop uitgestald dus voor mensen met een niet zo sterke maag zal ik het niet aanraden. Verder zijn we nog naar de zwavelmeren geweest. We hebben hier niet in gezwommen omdat het water wel érg heet was, maar wel even lekker met onze voeten in het water gezeten. Linow Lake was ook een mooi meer om te bezoeken al was het er wel erg druk met toeristen (dit viel op de andere plekken allemaal heel erg mee).

Op de Bunaken hebben we gedoken en gesnorkeld; zeker een aanrader! Nog nooit hadden we zo'n mooie onderwaterwereld gezien, zodra je in het water gaat word je direct omringd met duizenden soorten vissen en schildpadden. Helemaal geweldig!!

De organisatie van de reis was erg goed! We hebben nergens hoeven wachten, alles was tot in de puntjes geregeld!  

Op de klotok in Kalimantan kon alleen de gids een klein beetje Engels maar dit gaf niet heel veel hinder omdat hij toch veel dingen kon uitleggen door middel van handen en voetenwerk.

De informatievoorziening vanuit de organisatie vond ik ook erg goed; we hebben in Jakarta nog veel kunnen lezen in de boekjes en folders die we overhandigd kregen in het hotel.

Op onze laatste avond verzorgden de medewerkers van het resort voor ons een afscheidsfeestje op het strand, inclusief kampvuur en lokale vrienden die op hun gitaar verzoeknummers speelden. Wij hadden als bedankje gezorgd voor lokale palmwijn. Terwijl de volle maan boven de zee schitterde dansten en zongen we met onze voeten in het zand op ouderwetse meezingers, een avond om nooit te vergeten!

Gedurende onze hele reis was alles tot in de puntjes verzorgd! Back to basic was zelden zo mooi en fijn! We hebben genoten van het geweldige eten, prachtige accommodaties, de onwijs mooie natuur met al zijn bijzondere dieren, de mooie cultuur, de verbluffende onderwaterwereld en ook zeker de geweldig lieve en gastvrije mensen. Het was een ware droomreis waarin al onze verwachtingen keer op keer werden overtroffen. We zijn zeker van plan om naar diverse plekken nog eens terug te keren en om ook de rest van Sulawesi nog eens te bewonderen, het heeft zeker een stukje van ons hart gestolen. Bedankt Footprint!

Borneo was super!

Leuk om wilde orang oetans te spotten: we zijn een ervaring rijker! Alle excursies waren super leuk. De boottochtjes over de rivieren waren zeer indrukwekkend. Ik vond de trip in de klotok echt geweldig, een hele ervaring door de jungle! 

 

Persoonlijk vind ik een lodge iets leuker dan een hotel, maar dit is natuurlijk afhankelijk van de locatie waar je zit. De accommodaties waren allemaal prima! 

 

Bij deze onze complimenten dat alles ontzettend goed geregeld was, onder andere het transport. Ook hadden we vooraf aangegeven dat mijn man geen vis lust. Op elke bestemming is hier rekening mee gehouden, zonder het te hoeven zeggen!! Echt super geregeld!

Wij zijn erg tevreden en raden Footprint Travel zeker aan!

Dit was avontuurlijk, veelzijdig , leerzaam , mooi , ontspannend. geweldig. De bootreis door het nationaal park Tanjung Puting  was een belevenis Het zien van orang oetans in hun eigen omgeving en niet op een voederplaats is uniek. 

De accommodaties waren afwisselend, goed gekozen en gevarieerd. 

Een aanrader: bezoek aan het nationaal park Tanjung Puting ( bezoek orang oetans ) en snorkelen bij Pulisan en Bunaken.

Het contact met chauffeurs was minimaal maar goed.

De lokale gidsen en chauffeurs waren erg goed in het vinden van oplossingen als dat nodig was.

Tijdens onze reis was het noodzakelijk dat we contact opnamen met de lokale contactpersoon, Deze heeft voor ons in heel korte tijd een alternatief geboden toen onze binnenlandse vluchten niet doorgingen in verband met smog


 

Bijkomen in Manado:

Als wij reizen kiezen wij ervoor om een paar dagen in de desbetreffende hoofdstad of grote stad te beginnen. Even het land proeven en ervaren. We vinden het leuk om op eigen houtje wat bezienswaardigheden te doen. Wij hebben ons dan ook prima vermaakt.

 

Tangkoko Nationaal Park:

Heel bijzonder om oog in oog te staan met de tarsiers. Met de eerste wandeling hadden we geluk en hebben we ook kunnen genieten van de vele zwarte Macaque apen. Rustig op je hurken kijken naar deze apenfamilie. Het leek wel speelkwartier voor de kleine aapjes. Aanrader.

 

De kookworkshop:

Eerst een bezoek aan de markt van Tomohon deze mag je beslist niet missen. Daarna kokkerellen. Lekker bezig zijn, snijden, hakken en alles in bamboestaven doen en in een vuur gaar laten stomen. Gezellig en leuk om te doen met de 'kok' en de gids. Zelfs de chauffeur had er volgens ons ook schik in. Daarna eten van een bananenblad heerlijk. Aanrader.

Opmerking: deze dag was in combinatie met een korte wandeling naar de Mahawu vulkaan. Wel aardig om via de trappen naar boven te klimmen maar niet echt spectaculair. Wij hadden hier toch graag een dag extra willen zijn om dan ook de zwaardere trekking naar de Lokon vulkaan te kunnen doen. De omgeving is prachtig en wij zijn graag sportief bezig.

 

Off the beaten track in Noord Sulawesi:

Heerlijk om hier een paar dagen te zijn: Mooie accommodatie en heerlijk luieren, lezen en uitstapje naar Banka eilanden. Aanrader.

 

Happy op het strand van Maumere:

Relaxte stek. Wij hebben een van de kinderhuizen van Mama Belgica bezocht en wij werden hier wel even stil van. Kinderen maakten muziek en hebben heel mooi gezongen voor ons. Een bezoek aan een van de kinderhuizen is zeker een aanrader.

 

Ontdekkingstocht naar Lele, Sikka en Moni:

Wandeling in Lele met lokale gids met prachtige uitzichten. Eten onderweg ergens local aan het strand is pas echt genieten. Aanrader.

Zonsopkomst op de Kelimutu vulkaan: Om 03.00 uur opstaan en naar boven voor de zonsopgang. Wij hadden geluk want het was een heldere dag en het uitzicht was adembenemend. De wandeling met de lokale gids door de dorpjes naar beneden met een stop bij een klein tentje voor een jus met Monie cakes maakte het feestje compleet. Aanrader.

 

Riung boottrip in Nationaal Park Pulau Tujuhbelas:

Vliegende honden spotten en snorkelen bij een eilandje. Super lunch met vis op de bbq. De boottocht alleen is al de moeite waard. Aanrader.

 

Traditioneel Ngada dorp op een berg:

Topper! Heel bijzonder om kennis te nemen van hoe het werkt in het dorp. Om het ijs te breken en te proberen in contact te komen met de kinderen zijn we maar kinderliedjes gaan zingen. De kinderen werden toegankelijker en begonnen zelf ook te zingen. Met het liedje van Ome Willem "Deze vuist op deze vuist" hebben we hoge ogen gescoord en we hebben dit vele keren moeten herhalen. De welkomst ceremonie zal ons nog heel lang bijblijven. Het bamboo-fluitconcert was geweldige en communiceren via de gids met de dorpelingen was heel warm en gezellig. Daarna werden we weer getrakteerd op een maaltijd en met de arak erbij werd het steeds gezelliger. De dorpelingen hadden plezier en wij ook. Aanrader dubbel en dwars.

 

Tado Ecovillage:

Mooi om de verschillende culturele tradities te zien. Aanrader.

 

Labuan Bajo:

Prima locatie om af te sluiten maar het is wel zo helemaal anders. We hadden moeite om de knop om te zetten. Leuk om het stadje gezien te hebben. Wij waren hier drie dagen maar twee dagen was voor ons meer dan voldoende geweest.

Organisatie:

Helemaal top! Heel fijn om bij aankomst de uitgebreide informatie, vouchers en het draaiboek te ontvangen. Het draaiboek stemden we elke dag af met de gids/ chauffer. Op Flores hebben wij zeven dagen met dezelfde chauffeur gereisd. Julius heeft dit naar onze beleving perfect gedaan.

Flores is prachtig. Wij zijn blij dat wij voor deze trip gekozen hebben. Vorig jaar hebben we Sulawesi off the beaten track gedaan van Makkassar - de Togian eilanden. Dit jaar wilden we Sulawesi compleet maken en hebben we het noorden gedaan. Alle drie deze reizen willen wij zeker aanbevelen.

 

De meeste accommodaties waren basic maar meer dan prima, vaak waren ze gelegen op een bijzondere locatie. Ook de kleinschaligheid van alle accommodaties vonden wij super! Het was fijn dat we de eerste dagen steeds terugkwamen in hetzelfde hotel, dat gaf rust momenten in de reis die heel intens is. De afwisseling tussen 'luxe' en echt basic is perfect, soms heb e gewoon toch even behoefte aan stromend water en een gewone wc. De accommodatie op Bunaken was echt een schot in de roos als ontspannen afsluiter!!

Er is er echter eentje die we slecht vonden; Dove's villa in Tangkoko. De accommodatie was zeer verouderd en ook gewoonweg kapot. Ook vonden we sfeer in deze accommodatie niet zo warm als gewoonlijk.

Eigenlijk waren alle excursies super, goed geregeld, veel afwisseling en in een veilig klimaat. Tanjung Puting is wel echt een verrijking in ons leven! Dit raden wij iedereen uiteraard aan! De enthousiaste crew en de manier van reizen en vervoer door de jungle is echt fantastisch! De boottochten door Banjarmasin waren ook prachtig, omdat je echt even in contact komt met de lokale bevolking. Enig minpuntje vonden wij de lunch, na de lange trekking naar de Dayak longhouse in Loksado. Deze lunch was voor westerse begrippen toch echt te onhygiënisch. Het bezoek aan de Dayak en ook de langere trekking was zeker wel de moeite waard en geeft een goed beeld van hun levenswijze!

De organisatie was tot in de puntjes verzorgd, Een keertje een miscommunicatie op Pullisan over de tranfer naar Tangkoko, maar ook dat werd eigenlijk direct opgelost met behulp van een vriendelijke dorpsbewoner!

Verder eigenlijk niets dan lof over organisatie van de hele reis. We waren zeer tevreden over de stiptheid, naar Nederlandse maatstaven (geen Indonesian time;-). Daardoor was het een zeer ontspannende manier van reizen op deze toch wel intense rondreis.

Alle chauffeurs, gidsen (Sam, Febrie en de crew, Roy) en vertegenwoordigers waren top! Zij hebben ons met zeer veel passie hun land laten zien!

De enige gids die we niet goed vonden was de ranger iin Tangkoko; hij rende door de jungle en gaf weinig informatie. Hij werkte naar onze mening met weinig passie.

Voor ons was het erg fijn dat we op de boot in Tanjung Puting een vrouwelijke gids hadden. Wij vonden dit van tevoren de spannendste excursie als lesbisch koppel, zo alleen in de jungle in een islamitische omgeving. Febrie zorgde voor een veilig gevoel, ook al wist ze zelf van niks! Daarnaast was ze ook nog eens zeer passievol, enthousiast en zeer informatief. Echt een topper!

Qua gidsen sprongen Febrie (Tanjung Puting) en Roy (Tomohon) er voor ons echt uit!! Wat een kennis en passie!

Tanjung Puting is niet te missen en een ontzettend veilige en bovenal bijzondere manier om midden in de jungle te belanden! Dit zal je nooit meer vergeten! Wij vonden de hele reis een aaneenschakeling van hoogtepunten, we hadden er niets van willen missen! Bunaken was een waar snorkel paradijs, voor ons de mooiste snorkel-omgeving die we ooit hebben mogen ervaren! Met niets te vergelijken! Laat je hart veroveren door deze warme bevolking! Ons hart is gestolen...

 

Onze reis geven we het cijfer tien! Wat hebben wij genoten van onze vakantie, zeg! Tijdens de reis hebben we Footprint Travel al meerdere keren aanbevolen aan andere toeristen die we onderweg tegen kwamen.

 

De variatie van de verschillende hotels was erg goed. De accommodatie die er natuurlijk uit sprong was de prachtige villa waar wij mochten verblijven in Malino. Ook Bunaken village was een prachtige accommodatie om de reis te eindigen. Over alle hotels zijn wij tevreden, maar de bovenstaande waren voor tussendoor en aan het einde net even wat meer luxueus.

 

Wat betreft de excursies is er geen één bij die wij een ander niet zouden aanraden. Maar de uitschieters zijn toch: Toraja gedeelte, jungle (de tarsieraapjes en de makaken), Tempemeer, Bunaken (snorkelen en duiken) en de Buginese lunch bij een familie thuis.

 

Ook over de organisatie zijn we zeer te spreken. Vooral de chauffeur die ons tien dagen door het zuiden heeft gereden was fantastisch. Deze man stond als 't ware dag en nacht voor ons klaar. We hadden met hem in die tien dagen een hechte band opgebouwd. Hij sprak goed Engels, vertelde ons veel over de omgeving, had ontzettend veel humor etc. Het voelde veilig en vertrouwd om bij hem in de auto te zitten. We hebben hem flink wat complimenten gegeven.

 

De beste gids vonden wij de gids van het Toraja gedeelte: Anos. Jeetje, wat hebben we veel van deze man geleerd. Ik (Debby) kreeg op een dag een ontstoken oog en kon weinig zien. Zelfs toen heeft hij ons begeleid naar de apotheek en daar het juiste middel weten te regelen. Binnen een halve dag was mijn ontstoken oog verdwenen, dat heb ik enorm gewaardeerd.

De eerste gids die wij hadden bij de kalksteenrotsen kon goed Nederlands spreken. Wauw, dat was knap! Ook hij gaf veel informatie.

De gids die wij hadden bij de Tempemeer viel ons iets tegen. Hij was erg aanwezig en inhoudelijk had hij niet heel veel diepgang.

In het noorden heeft Jay (stagiaire) ons begeleid door het Tomohon gedeelte. Knap, hoe ook zij snel een goede band met ons wist op te bouwen. Ze had zich enorm goed voorbereid en deed haar best om overal wat over te vertellen.  

 

Verder vonden wij het fijn dat de reisorganisatie op de helft van onze reis contact met ons opnam om te vragen hoe het met ons ging.  Continu zijn zij nauw betrokken bij onze reis geweest.

 

Elke dag was een avontuur,spannend, maar goed georganiseerd. We geven de reis een 10! We zullen Footprint zeer zeker aanraden, dat hebben we al volop gedaan.

Het was bijzonder om bij de Dayaks te slapen op een heel dun matrasje op de houten vloer en mee te mogen eten.  Slapen op de klotok midden in de jungle was onvergetelijk.

 

De resorts waren uitstekend. De accommodatie en variatie was prima. Het Pulisanresort  was op zich prima, echter de communicatie met de leiding vonden we niet prettig. Het resort op de Bunaken eilanden was meer dan fantastisch.  Ik was erg onder de indruk van de service. 

 

De excursies waren goed gevarieerd, prima qua tijdsplanning. Fijn was dat we nergens over hoefden na te denken, maar volledig vertrouwden op de organisatie en gidsen en daar zijn we geen enkele keer in teleurgesteld. Klasse. Hierdoor konden we ten volle genieten van alles wat we meemaakten zonder zelf zaken te regelen.

 

Absolute hoogtepunt was het bezoek aan de oerang-oetans in Tanjung Puting en de excursies door de jungle onder leiding van de gidsen. 

 

De organisatie was buitengewoon. De gidsen waren plezierig en prettig in contact en wisten wanneer ze afstand moesten bewaren. Ze vertelden veel en gaven antwoorden op de vele vragen die we hadden. Als we wilden stoppen of het fototoestel pakten om een foto te maken dan verminderde de auto of boot direct vaart om ons de gelegenheid te geven tot mooie foto’s. Ook de lokale vertegenwoordiger heeft alles uitstekend georganiseerd.

 

Complimenten en dank voor dit alles. 

 

We hebben een hele leuke vakantie gehad. Heel indrukwekkend en hele lieve mensen. De Ceremonie in Tana Toraja waarbij meerdere pas geslachte buffels en varkens te zien waren was wat te veel van het goede voor onze jongste van 8. Jullie gidsen en chauffeurs sprongen hier goed op in, die hielden goed rekening met de kinderen. Daar zijn we wel mee verwend. Het was wel pittig voor de kinderen, vanwege de slechte wegen zaten er lange rijdagen tussen, met name in Centraal Sulawesi.

 

In Togian en vooral Pulisan hebben we fantastisch gesnorkeld, dat was ook erg leuk voor de kinderen. We zagen roggen, octopussen, prachtig gekleurde vissen, noem het maar op. We waren al een keer met de kinderen naar Sumatra en Bali geweest. Misschien zou ik vanwege de afstanden anderen aanraden om alleen Zuid en Noord Sulawesi te doen, zeker met kinderen. Aan de andere kant had ik Centraal Sulawesi ook niet willen missen! Martijn, mijn man, was helemaal weg van Sulawesi. Voor hem kan het niet rustig genoeg zijn. Het is geschikt voor mensen die van off the beaten track houden. Onze kinderen kunnen dat eigenlijk heel goed, die vinden dat avontuurlijke heel erg leuk.

 

Al met al vond ik het heel erg leuk. Het was heel goed geregeld. Als we weer eens gaan, dan neem ik weer contact op met jullie om te kijken wat voor ideeën jullie hebben. Dat vond ik leuk aan jullie, jullie zijn er zelf ook echt geweest en kunnen dan ook echt advies geven.

Pulisan is een prachtig afgelegen plekje! Ik vond het daar zo mooi, dat ik deze plek uitkoos om mijn vriendin ten huwelijk te vragen... En ze zei JA! Het is daar ook schitterend duiken en snorkelen, zeker een aanrader!

 

Bunaken was heerlijk! Ik heb er leren duiken en ik had daar geen mooiere plek voor uit kunnen kiezen. Prachtig koraal, vissen, nudibranches, schildpadden, haaien, alles gezien! De divemasters zijn erg leuk en ik had een Nederlandse, erg vriendelijke instructeur. Ook voor snorkelen is het een topplek! Een aanrader!