In het gebied rondom Rantepao wonen verschillende etnische groepen, allen Toraja genoemd, oftewel de ‘mensen van de bergen’. Hun traditionele huizen, tongkonan, zijn prachtig bewerkt en hebben daken in de vorm van buffelhoorns. Buffels zijn het belangrijkste statussymbool. Hoe meer buffelhoorns op het huis, hoe hoger de status van de familie. Het traditionele geloof van de Toraja heet Aluk to Dolo, oftewel voorouder verering. Onderdeel hiervan zijn de kleurrijke begrafenis ceremonieën die vaak dagen duren. Hele dorpen komen op bezoek en bieden buffels en varkens aan, die ter plekke worden geslacht om een feestmaal voor alle gasten te verzorgen. Voor de ‘geluksvogels’ die dit belangrijkste moment van de ceremonie treffen, geldt wel dat ze een sterke maag nodig hebben! Soms wordt er (tientallen) jaren gewacht met de officiële begrafenis, totdat de familie genoeg geld heeft verzameld om het gewenste aantal buffels te kopen. Het lichaam wordt in de tussentijd gebalsemd bewaard... in huis!
Als er een ceremonie of een buffelmarkt is, past de lokale gids het programma aan, zodat je zoveel mogelijk van deze bijzondere cultuur meemaakt. Hoe meer gasten bij een ceremonie, hoe beter, want: hoe hoger de status van de overledene. Bij een ceremonie wordt je hartelijk ontvangen met verschillende hapjes. Gelukkig mag je als buitenlandse bezoeker ook een slof sigaretten geven in plaats van een biggetje…
NB: Hoop je een Toraja Ceremonie mee te maken: in Toraja vallen de meeste ceremonies in het begin van de week en niet in het weekend.
Vandaag kijk je rond in plaatsen als Sang gala, Suaya en Tampang’allo, waar oude graven en tau-tau poppen die de overledene representeren te zien zijn. ’s middags ga je bij mensen thuis in een klein dorpje eten, waar een typische Toraja maaltijd wordt klaargemaakt, met gerechten zoals papiong manuk, kip gekookt in bamboostengels. Erg lekker!
Evaluatie Zuid Sulawesi op maat
― Jacqueline. 10-10-2019
Aanrader:
De wandeling bij Bantimurung was leuk, maar ook de 3 dagen in en rond Rantapao. Veel gezien, ook een begrafenis. Dat was interessant en een aanrader om de kans te grijpen als die zich voordoet.
Bekijk de foto's
Bijwonen van een Toraja begrafenisceremonie maakte een onvergetelijke indruk!
― Harold en Anita. 02-10-2019
Een geweldige ervaring met prachtige herinneringen!
Het contact met Footprint verloopt via de mail en dat is prima. Voor aanvang van de reis ontvang je informatie en ter plekke krijg je een draaiboek inclusief achtergrondinformatie (deze was handig geweest van tevoren, had ik geen extra boek hoeven aanschaffen). Op het vliegveld werden we keurig opgehaald en naar ons hotel gebracht, de volgende ochtend kregen we onze ‘definitieve’ chauffeur en de gids voor het 1e deel van onze reis. Onze reis was een 8-daagse trip Zuid-Sulawesi: we hebben prachtige natuur gezien, hoogtepunten bij ceremonies beleefd, de buffelmarkt en ook ons bezoek aan het kweken van de zijderupsen en het gehele proces daar rondom heen was zeer indrukwekkend. Onze gidsen Hadj en Enos waren ontzettend aardig en voorzagen ons goed van informatie; erg fijn dat jullie werken met lokale gidsen (zijn ze zelf ook zeer over te spreken). Speciale dank aan onze zorgvuldige, rustig rijdende chauffeur Iis, de kwaliteiten van de wegen en de drukte vragen geregeld een flinke inspanning. Al met al een geweldige ervaring met prachtige herinneringen, waarbij het bijwonen van een begrafenisceremonie een onvergetelijke indruk heeft gemaakt!
Bekijk de foto's
De lunches bij mensen thuis waren stuk voor stuk toppers.
― Jan Mulder. 20-09-2018
De accommodaties waren goed en de locaties prima.
De fietstocht rond Makassar met Sandy was echt een aanrader, met allerlei spontane ontmoetingen. Een topper! De visexcursie op het Tempemer was ook erg de moeite waard.
Alles was perfect geregeld. Prima gidsen en een vrolijke en uitstekende chauffeur. Iedereen was zeer behulpzaam en flexibel. Waar mogelijk wilden we stukjes wandelen en dat voelden de gidsen prima aan. Enig punt van kritiek: ontbreken van veiligheidsgordels in auto.
Wat reizigers echt niet mogen missen op deze reis: De fietstocht rond Makassar en een bezoek (bij voorkeur met de gids) aan de oude haven van Makassar. De lunches bij de mensen thuis waren zeer ontspannen, apart en heerlijk.
Wat veel indrukken weer!
― Erik de Jager. 14-09-2018
De accommodaties waren op zich allemaal goed; de ene luxer dan de andere. Sanur: verzorgd, mooie beelden, lekker zwembad en strand, goed restaurant. Maumere: geweldige locatie en een fijne kamer (een huisje eigenlijk), mooie snorkellocatie ook. Bij Rinca/Komodo: slapen op de boot, erg bijzonder Labuan Bajo: goede ruime kamer en prachtig uitzicht. Makassar: superluxe. (erg grappig detail, dat je je biertje krijgt geserveerd in een theepot en theekopje " We zijn een halal-hotel.")
Van de excursies op Sulawesi vonden we wandelen bij die vreemde rotsformaties (Bantimurung) en eten bij de familie erg leuk. Ook bijzonder waren in Tana Toraja de plekken waar de doden begraven werden: in de grote stenen, een rotswand, de boom. Ook de begrafenisceremonie in Tana Toraja en het drijvende dorp op het tempemeer vonden we mooi.
Prachtig Sulawesi!
― Petra van der Eijk. 13-08-2018
Alle accommodaties waren prima voor ons. Soms luxe in een business hotel zoals de eerste en laatste dag maar veelal eenvoudig met veel sfeer. Onze voorkeur gaat uit naar plaatselijke sfeervolle hotels met eenvoudige maar schone kamers, waar je contact hebt met andere gasten en de staf. En dat was voor ons geregeld. De hotels in Rantepao, bij het Posomeer en op de Togian eilanden sprongen eruit wat ons betreft.
Alle excursies sprongen eruit. Het kalksteen gebergte, de drijvende huizen, alle excusies in Toraja (met perfecte gids), de Bada vallei (ook met perfecte gids) en het door onszelf georganiseerde verblijf op Togean inclusief alle duik- en snorkelexcursies.
Een groot deel van je vakantiepret wordt bepaald door hoe het georganiseerd is en hoe de chauffeurs en gidsen zijn. Bij ons sprongen chauffeur Abdulla en de gidsen Paulus en Agus eruit. Wat een aardige bescheiden mensen. Professioneel en met kennis van de omgeving. De coordinator Eddie in Ampana was wat chaotisch maar heeft alles prima geregeld.
Ongelooflijk mooi koraal en vissen gezien bij Tanjung Karang!
― Hanneke Kerssemeijer. 17-07-2018
De accommodaties waren over het algemeen prima. Eruit sprongen: Rumah Tengah Sawah bungalows, Tando Bone Nature Resort en het Dive Resort bij Tanjung Karang. Aston is lekker om te acclimatiseren. Victoria Guesthouse heeft een lekker bacpackersgevoel. De mensen van Mulia waren heel aardig. Alleen spraken ze niet veel Engels (en wij slecht Indonesisch). In het guesthouse bij de Bada Vallei liepen de insecten in het bed tussen het zand. Dat voelde wat minder.
De fietstocht op het platteland bij Makassar is echt heel leuk. Andere aanraders zijn het snorkelen en lunch bij Bira, de wandeling Rammang Rammang, de drijvende huizen, het wandelen in Toraja gebied met de ceremonies (heel indrukwekkend), dorpjes bezoeken bij het Posomeer, wandelen in de Badavallei en het snorkelen in Tanjung Karang (ongelooflijk mooi koraal en vissen gezien)
Wat me vooral is bijgebleven is dat iedereen zo goed voor ons zorgde. Iedereen was altijd op tijd en ze spraken altijd duidelijk af wat het plan was. We hebben ze superveel bedankt voor wat ze voor ons gedaan hebben. En de verrassingen voor ons 10-jarig huwelijksfeest waren helemaal fantastisch!!
Wij vonden de reis naar Sulawesi een onvergetelijke mooie ervaring! Er is zoveel afwisseling in dit land en iedereen zorgt ervoor dat je je welkom voelt. De gidsen geven je echt een indruk van hoe de mensen leven. We dronken koffie bij mensen thuis of kregen lunch. En de ceremonies bij de Torajas zijn helemaal indrukwekkend. Dat zie je nergens anders!
Bekijk de foto's
Een hoogtepunt is een ceremoniële begrafenis in Toraja-land
― Dolores Oudshoorn. 25-06-2018
Mijn hoogtepunt op deze reis, was mijn nieuwe familie in een dorpje in Torajaland te bezoeken om met hen over mijn Torajaanse grootmoeder te praten en mijn stamboom uiteen te zetten. Ik weet nu welke tonkonans , sommige daarvan zijn heel oud, tot mijn grote familie behoren.
Bekijk de foto's
De culinaire middag door Yogyakarta is er een om nooit te vergeten.
― Ellen van den Boogaard. 28-05-2018
De variatie in accommodaties was prima, van eenvoudig tot erg luxe. De mooiste vonden wij Toraja Heritage en Tugu Malang
De culinaire belevenis in Yogyakarta vonden wij ontzettend leuk, achterop de scooter de stad zien en daarbij naar leuke locaties ( waar je zelf niet snel komt) rijden voor heerlijk eten. Deze zouden wij zeker aanraden.
Wij zijn heel goed te spreken over de organisatie. Alle chauffeurs en gidsen stonden op het juiste moment klaar voor ons. Over het algemeen spraken ze goed Engels en daardoor zijn we veel te weten gekomen over de geschiedenis, de natuur, de cultuur enz. We hebben zelfs geld terug gekregen omdat wij niet hadden deelgenomen aan een zonsopkomst excursie. Ook hebben we alle toegezonden documentatie met veel aandacht gelezen.
Het was heerlijk om door Centraal-Sulawesi te reizen met zijn prachtige natuur en vergezichten
― Annemarie Hellemans. 03-04-2018
Hele leuke vakantie op Sulawesi: veel avontuur; heerlijk off the beaten track.
De accommodaties waren overal goed. Het was duidelijk aangegeven welke plekken minder comfort hadden of eenvoudiger waren, zodat er geen verkeerde verwachtingen werden gecreëerd. Mijn kinderen vonden de overnachtingen bij het Posomeer echt heerlijk, voelde als een homestay en al die dieren (honden, kippen, koeien) vonden ze geweldig.
De wandeling naar de waterval bij Tentena was prachtig en heerlijk. De kids zijn helemaal, net als de lokale kinderen, mee gaan springen, klimmen en door de waterval helemaal naar beneden geklommen.
De gids ibu Elly was geweldig voor de rit naar Tentena en de excursie naar Bada vallei. Ze maakte het ons allemaal zo prettig mogelijk, zorgde goed voor ons, ook nadat we autopech hadden. Vertelde veel, wist veel en we konden haar alles vragen. Echt top. De chauffeur van Palu naar Tentena en daarna van Tentena naar Ampana was een held. Kerel kon echt top rijden in die Avanza. Reed goed en stevig door, maar voelde heel veilig bij hem. Ook toen andere auto's vast raakte in de modder, gaste hij er gewoon heel goed en zelfverzekerd doorheen.
Dit is een avontuurlijke reis (misschien ook omdat we aan het eind van het regenseizoen zaten), je ervaart hier duidelijk dat je voor sommige plekken wat moet overhebben. En bij deze reis word je dan absoluut beloond.
Bekijk de foto's
Een adembenenemde reis over Java en Sulawesi
― Dolores Oudshoorn. 24-01-2018
Hoogtepunten waren in Yogyakarta de culinaire scootertrip, zeer verassende spannende trip door aan het verkeer deel te nemen in Yogyakarta in de Kota Gede , er zelf een gerechtje kon maken, heel veel kon proeven en met leuke dames( gids en chauffeurs) op stap geweest.
Bekijk de foto's
Avontuurlijke reis door Kalimantan en Sulawesi
― Anneke Bleecke. 21-11-2017
Bekijk de foto's
Een mooie en warme reis over Sulawesi
― Martin Looije. 26-10-2017
Onze reis over Sulawesi was mooi en warm. We hebben veel gezien en gedaan
De variatie in accommodaties was groot. Maar allemaal prima. Pulisan was de leukste
Het vervoer was top geregeld. De gidsen waren allemaal aardig al moest je mazzel hebben of het echt klikt.
De Toraja cultuur vonden wij erg bijzonder en door de tijd te nemen zie je van alles net wat meer. Zodoende raden wij dan ook minimaal 4 volle dagen aan.
Fijnproevers reis door prachtig en indrukwekkend Sulawesi en Kalimantan
― Patricia Ketting. 06-10-2017
Snorkelen Buton incl de vis bbq (Zuidoost Sulawesi). Prachtige onderwaterwereld, we hebben uren gesnorkeld, prachtig koraal, adembenemende vissen en zeker meer dan 20 schildpadden gezien. We waren alleen met onze gids, echt een ervaring om nooit te vergeten.
De organisatie van onze Indonesië reis
We zijn erg tevreden over de organisatie. Het informatiepakket is meer dan volledig, het draaiboek is echt super. De chauffeurs en gidsen waren allemaal goed, erg professioneel, altijd op tijd, echt prima. Ik heb geprobeerd te vluchten naar het buitenland voor mijn verjaardag , maar dat is niet gelukt. Er is gezongen, prachtig eten gemaakt op de boot, incl gevlochten hoedjes en de dag daarna in het hotel zingend hotelpersoneel met taart. Te lief!
De accommodaties op deze Kalimantan en Sulawesi reis
Prima middenklasse hotels, homestays boven verwachting goed, paar dagen beetje luxe in Makassar heerlijk en de boot in Tanjung Puting helemaal geweldig!
Bekijk de foto's
Buiten de gebaande paden cultuur opsnuiven.
― Gaby Kalschoven. 25-09-2017
Buiten de gebaande paden cultuur opsnuiven.
Een onvergetelijke en afwisselende reis naar het prachtige Sulawesi en Bali.
― Sandra Dekker. 14-08-2017
De excursies waar we het meest van hebben genoten zijn:
Bekijk de foto's
Ge-wel-dig, authentiek, bijzonder, afwisselend, avontuurlijk.
― Elles van Velde. 07-08-2017
De reis zat erg goed in elkaar. Bij aankomst kregen we een map met alle reisbescheiden. De gidsen en chauffeurs meldden zich altijd netjes op tijd in het hotel. De gidsen waren erg vriendelijk, spraken goed Engels en lieten ons vele plekken zien waar we anders nooit gekomen waren. Ze voelden goed aan wat we leuk vonden en wat geschikt was voor een gezin met kinderen.
Juist de variatie was heel leuk. Van luxe tot primitief, van stads tot op het platteland (waaronder bij mensen thuis).
De trekking in Tana Toraja, dwars door de rijstvelden en kleine dorpjes, inclusief de overnachting bij mensen thuis.
De vakantie was overweldigend!
― Yvonne Bookelmann. 28-07-2017
Variatie genoeg wat betreft de accommodaties! Van de klotok tot lodges en luxe hotels. Wat ons betreft sprong het overnachten op de klotok in de jungle er echt uit: slapen in de open lucht, heerlijk ontspannen en super eten. De warme douche in de lodge op de derde nacht in Tanjung Puting was fijn, maar een extra nacht op de boot zou nog beter zijn geweest. ... Het verblijf in Bunaken was ook geweldig. Geweldige personeel, goed verzorgd in natuurlijk een fantastische omgeving om onze vakantie ontspannen af te sluiten.
Alle excursies die we hebben gedaan, waren prima georganiseerd en kunnen we iedereen aanraden. Teveel om te noemen. Natuurlijk is het geweldig om oog in oog te staan met een orang-oetang. Onvergetelijk was ook het middagtochtje per boot door de rivieren van Banjarmasin. Een dik uur lang hebben we met een grote glimlach gezwaaid naar iedereen langs de route. We waren de enige (blanke) toeristen en dat nieuws verspreidde zich als een lopend vuurtje door de (water) straten. Het uitje naar de zijderupsen was ook onverwacht onvergetelijk: super warm onthaal, alles begrepen ondanks gebrekkig Engels, met natuurlijk als einde nog een fotosessie met de hele familie. Het bijwonen van de begrafenisceremonie in Tana Toraja: heel bijzonder. En snorkelen en relaxen op Bunaken - een vakantie binnen een vakantie.
Over de organisatie niets dan lof: we konden echt ontspannen onze vakantie vieren. Een mooi en netjes geordend informatiepakket. Gidsen en chauffeurs waren netjes op tijd en een vraag werd netjes en vriendelijk afgehandeld door de organisatie .
De hoogtepunten? Daarin is het lastig een keuze te maken. De afwisseling van alles wat je meemaakt is zo groot en loopt van natuur naar cultuur en ontspanning, dat je niets mag missen. De vriendelijkheid en gastvrijheid is geweldig. Hoogtepunt is het bezoek aan Tanjung Puting, en ook Banjarmasin, Tana Toraja, Tangkoko en Bunaken.
Helemaal top!
― Thijs Scholte. 26-05-2017
De hotels waar we verbleven waren prima voor een rondreis als deze. Er waren geen hotels die er uit sprongen.
De organisatie van de reis was heel goed! Ik vond alleen de informatievoorziening vooraf wat summier. Het was mij bijvoorbeeld niet helemaal duidelijk op welke dagen we nu een gids zouden hebben.
Op sommige plekken was het toerisme nog onbekend!
― Jos van Leeuwen. 28-11-2016
Bekijk de foto's
Onze gids Elly heeft zo goed voor ons gezorgd: onze lunches heeft ze zelf thuis voorbereid!
― Londa en André. 25-11-2016
Bekijk de foto's