Cradle of Humankind: de etalage van de mensheid

 

Na een lange periode van hakken, scheppen en afstoffen wordt een vrijwel compleet skelet de grot uitgedragen. Voor het eerst in tienduizenden jaren zien de stoffelijke resten van deze persoon het Zuid Afrikaanse zonlicht weer.

 

Honderden fossielen en stenen werktuigen uit deze grot waren al vóór de Tweede Wereldoorlog ontdekt door mijnwerkers die het kalksteen uit de grotten dolven, maar de vondsten waren nooit helemaal intact gebleven. De ontdekking van Bloom en Robinson bleek in historisch opzicht revolutionair te zijn. Onderzoekers van de Universiteit van Witwatersrand concludeerden dat het ging om de overblijfselen van een Australopithecus africanus, de oudste mensachtige die ooit geleefd heeft en meer weg heeft van een aap dan van een mens. Waarschijnlijk ging het om een volwassen vrouw die de grot bij Sterkfontein gebruikte als onderdak. Ze liep op handen en voeten door de vrije natuur, op zoek naar eetbare knollen, bessen en wortels. Deze at ze met haar soortgenoten op in de grot, waar ze zich warmden aan een nieuwe uitvinding: het vuur. Uiteindelijk stierf de vrouw in deze grot en werd ze pas na twee miljoen eenzame jaren gevonden. Robert Bloom schaalde zijn vondst onder de Plesianthropus transvaalensis, waarvan de bijnaam van de vrouw is afgeleid: Mrs. Ples.

 

Foto: Wikipedia

 

Door de wetenschappelijke en culturele waarde van de fossiele resten werden Sterkfontein en alle omliggende grotten tot Werelderfgoed verklaard onder de naam Cradle of Humankind. Daarnaast is er een bezoekscentrum annex museum gevestigd in Maropeng nabij de grotten, dat wegens de interactieve inrichting uitermate geschikt is voor gezinnen met (jonge) kinderen. Je wordt mee terug in de tijd genomen en staat oog in oog met levensechte replica’s van alle mensachtigen die ooit gevonden zijn. Wanneer je vervolgens de fossielen ziet die in de omgeving zijn gevonden, dringt het tot je door dat je naar de botten van je eigen voorouders kijkt. Op het Afrikaanse continent is hoogstwaarschijnlijk de mensheid ontstaan en feitelijk heeft dus ieder mens op aarde een connectie met elkaar. Bijzonder idee, niet waar?

 

Hoewel het museum je al doet reflecteren over de ouderdom van het menselijk leven, wordt dit gevoel nog heftiger als je zelf op verkenning gaat in de omgeving van het museum. Naast een attractie waarmee je door de tijd reist, een uitstekend restaurant en tentoonstellingen met werktuigen en fossielen, is er de mogelijkheid om de grotten van Sterkfontein zelf te bezoeken.

 

Nadat je een helm aangemeten hebt gekregen en je bagage hebt opgeborgen, loop je onder begeleiding van je gids over het terrein naar de ingang van het grottencomplex, waarbij de gids je onderweg van alles kan vertellen over de vondsten die hier zijn gedaan. Verscholen tussen het gebladerte ligt de ingang van het grottencomplex. Langs een lange trap daal je meterslang omlaag, een diep en donker gat in. Als je eenmaal de vaste grond weer onder je voeten hebt, zie je pas wat prachtig effect de belichting heeft op de grot. Het vocht dat langs de rotswand omlaag sijpelt en lange stalactieten achterlaat, glinstert onder de zachte lampjes die de grot verlichten. Met de helm op je hoofd voel je je een ware speleoloog en kruip je eventjes in de huid van de mijnwerkers die de grot ontdekt hebben. Je moet af en toe op handen en voeten door nauwe openingen kruipen om in de volgende ruimte te komen. Een erg avontuurlijk gevoel, maar om deze reden wordt het bezoekers met claustrofobie, astma of hartklachten afgeraden om aan deze tocht te beginnen.

 

In het diepste punt van de grot ligt een flink ondergronds meer, ontstaan doordat regenwater zich door de jaren heen verzamelde in het gangenstelsel. Toen het meer werd ontdekt wilde men graag weten hoe ver het meer reikte, aangezien veel ruimtes in het ondergelopen gangenstelsel nog niet in kaart waren gebracht. Bepakt met kajaks, lantaarns en duikapparatuur ging een groep onderzoekers steeds dieper de koude, natte grot in. Alle duikers keerden terug… op eentje na. Er werd een intensieve zoekactie gestart. Minuten werden uren, uren werden dagen. Na zes weken stuitte men in een ademgat op een kleine ruimte. Daar troffen ze het lichaam aan van de vermiste duiker, die van honger en onderkoeling was omgekomen.

Hoewel het lot van deze man afschuwelijk was, hoef je zelf niet bang te zijn om te verdwalen. Voor bezoekers is er een goed verlichte en niet al te lange route uitgestippeld waarbij je alle hoogtepunten krijgt te zien.

 

Na afloop van deze mini-expeditie haal je je spullen weer op en kun je in het Tumulusgebouw wat eten bij restaurant Market Place. Naast pasta’s en vleesgerechten kun je hier een van Zuid Afrika’s bekendste gerechten proeven: bobotie! Niet vergelijkbaar met het pakje kruidenmix dat je in Nederlandse supermarkten kunt krijgen; het authentieke recept met gehakt en Granny Smith-appels is het beste van het beste. Mocht je in een iets minder formele setting willen eten, doe dan je bestelling bij een van de snackbars rondom het centrale pleintje bij de ingang. Ook vind je hier enkele winkeltjes met souvenirs.

 

In twee miljoen jaar tijd is de aarde enorm veranderd. Planten en dieren stierven uit, ijstijden kwamen en gingen, mensachtigen verschenen en verdwenen weer. Zouden onze voorouders ooit hebben kunnen bedenken dat hun verre nazaten op twee benen kunnen lopen en kleding dragen? Dat zij anno nu naar hun stoffelijke resten kunnen kijken in een museum? Dat ze met een bouwhelm op hun hoofd door dezelfde grot zouden lopen? Door een bezoek te brengen aan de Cradle of Humankind realiseer je je weer dat wij eigenlijk ook maar zoogdieren zijn… en dat iedereen een Mrs. Ples als voorouder heeft.

 

Rik en Chris van het reisblog Reisjunk maakten deze reis in het kader van de Reisreporter actie van Footprint Travel in samenwerking met Mijn Zuid-Afrika. Met dank aan Johannesburg Tourism.

 

Zelf ook een reis door Zuid-Afrika maken? Stel je eigen reis samen met onze bouwstenen en excursies. Of bekijk onze kant-en-klare Zuid-Afrika rondreizen.