Cultuur Zuid-Afrika en omgangsvormen

Bij Footprint Travel vinden we het belangrijk om met respect voor de lokale cultuur te reizen. Hierbij enige informatie over cultuur, omgangsregels en gewoontes in Zuid-Afrika.

 

Als deel van de voorpret kun je iets lezen over de manier van leven van het land dat je bezoekt. Een reisgids is hier voor zeer geschikt. Als toerist kan het confronterend zijn de grote tegenstellingen van een land te zien: er zijn hele rijke mensen met alle westerse luxe, en er zijn arme mensen die leven in soms voor ons primitieve omstandigheden. Als je je hier op instelt, zul je ter plekke meer kunnen genieten van je reis. Probeer niet alles vanuit je eigen Nederlandse bril te zien, maar je te verplaatsen in wat voor deze mensen gewoon is. Je gaat tenslotte niet op reis om precies hetzelfde te zien en mee te maken als in Nederland gebruikelijk is. Ben je in een ander land, dan zijn zij de norm. Zij zijn dus niet afwijkend, maar jij bent afwijkend!

 

Draai de rollen eens om, en vraag of mensen jou iets willen vragen. Al snel zul je merken dat je vanuit het perspectief van een traditioneel levend iemand 'arm' bent. Geen land, geen geiten, koeien, nog geen kip of groentetuin? Maar één vrouw of geen kinderen? Ouders in een verzorgingshuis? Altijd maar stress? In de ogen van een traditioneel levend iemand, zijn wij degenen die arm zijn!

In het algemeen is Zuid-Afrika een vrij westers land, en heeft men veel gewoontes die hetzelfde zijn als in Europa. Een aantal stammen hebben andere traditionele gewoontes. Zo zijn er stammen, zoals de Zulu en Swazi stammen, die als ze worden aangesproken door ouderen, uit respect hun hoofd buigen. Het heeft dus niets met verlegenheid of ontwijkend gedrag te maken, maar betekent dat men respect voor je heeft.

 

Op de westerse wijze de hand schudden is ingeburgerd, en uiteraard gebruikelijk onder de blanke Afrikaners. De traditionele, extra beleefde manier van handen schudden onder zwarte Afrikanen is de rechterelleboog ondersteunen met de linkerhand. Een andere variant –met name populair onder jongemannen- is eerst een gewone hand, daarna de hand even om elkaars duim, daarna weer een normale hand. Het beste is degene wie je de hand schudt, te volgen in zijn of haar gebruik.

 

In alle grote steden, waar ook ter wereld, zullen bedelaars toeristen benaderen. In Zuid-Afrika kunnen ze naast geld ook vragen om zeep, pennen of snoep. Als ‘rijke’ toerist voel je je soms erg verdeeld, moet je nu wel of niet geld geven. Met het geven van geld los je het probleem niet op, maar je houdt een manier van inkomen verwerven of een alcohol of drugsverslaving in stand.

 

We raden je in ieder geval aan, om kinderen nooit geld te geven, geef eventueel fruit of eten. Als kinderen veel geld binnen brengen, dan zullen ouders hen niet meer naar school sturen. Op lange termijn wordt het probleem dus alleen maar groter. Voor oude en invalide mensen kun je gerust een uitzondering maken. Zij zijn echt niet in staat een inkomen te verwerven en er zijn geen goede voorzieningen zoals bij ons.

 

Het beste wat je kunt doen is erkende projecten steunen. Zij bieden op structurele basis hulp. Je geld komt zo veel efficiënter terecht. (Tip: Je kunt bij ons speciale excursies naar projecten boeken en met eigen ogen zien wat er gebeurt, of excursies waarmee de arme lokale economie wordt gesteund. Een mooie manier om je Zuid-Afrika reis duurzaam te maken en je perspectief te verbreden.)

 

Wil je iets uitdelen aan kinderen, dan zijn pennen en schriften het meest gepast. Geef je één kind op straat iets, dan zul jij én alle reizigers na jou, een hele schare kinderen achter je aan krijgen die allemaal om 'pen pen, money, money' vragen. Ook hier geldt, dat het een veel beter idee is om pennen en schriften te geven als je een weeshuis bezoekt of bij mensen thuis bent. Vraag de leiding of de ouders of het goed is als je iets geeft, mogelijk heeft het weeshuis een beleid waarbij spullen worden gegeven aan het kind dat het hardste nodig heeft. (Tip: Wil je graag deze bijzondere ervaring op je reis, dan kun je een 'Go Fair' excursie boeken waarmee je met een gids op pad gaat. Je zult dan veel meer perspectief krijgen en vervelende situaties vermijden.)

 

Soms zullen ook volwassen mensen je vragen om een ‘cadeautje’. Iets wat in hun cultuur veel gebruikelijker is dan in de onze. Je kunt vriendelijk nee zeggen, zonder dat je iemand beledigd. Mensen zouden heel verbaasd zijn als je alles wat je hebt zomaar uit zou delen. Je kunt volgens de regel ‘voor wat, hoort wat’ iets tegen elkaar ruilen. Iemand doet iets voor je, heeft iets wat jij graag wil proeven, of heeft een lokaal kleinood wat jij interessant vindt als souvenir, je zou dan kunnen ruilen tegen een pen, t-shirt of wat geld.

 

We raden je aan terughoudend te zijn met uitdelen van cadeaus en geld, hoe goed je het ook bedoeld. Je werkt afgunst in de hand en in het slechtste geval creëer je bedelaars of agressief gedrag. Doe liever je best tot echt interactie en leer een paar woorden of speel een spelletje met de kinderen. Een liedje dat in verschillende talen gezongen wordt, of met dierengeluiden, doet ook altijd wonderen voor interactie!

Soms willen mensen je een klein geschenkje geven, bijvoorbeeld bij een bezoek aan een huis in een afgelegen gebied. Voel je niet schuldig om iets aan te nemen van iemand die armer dan jij is, daarmee beledig je juist de gever. Neem de gift beleefd met beide handen aan, eventueel met een lichte buiging van het hoofd. Wellicht heb je een kleinood terug te geven. Voor dit doel zou je enkele kleine Nederlandse souveniers mee kunnen nemen. Het gaat meer om het gebaar van de uitwisseling.

Iets anders aannemen (wisselgeld, eten dat op tafel staat), doe je met de rechterhand, eventueel met de linkerhand de rechterelleboog steunend. Met deze beleefde manier van aanpakken, zeg je al dank je wel. Lokale mensen zijn niet gewend dank je wel te zeggen, dus wees niet verbaasd als je een cadeautje geeft en je hoort geen dank je wel. Men drukt het eerder uit met lichaamstaal of een ander geste. Het kan dus goed zijn, dat jij een subtiele manier van dank je zeggen, mist door cultuurverschillen.