De lekkerste must-eats van Java, Bali en de rest van Indonesië

Het dichtstbevolkte eiland van Indonesië heeft een grote stempel gedrukt op de Indonesische keuken, ook al omdat Javanen in heel de archipel te vinden zijn. De Javaanse keuken kenmerkt zich door een wat zoetere smaak door het veelvuldig gebruik van gula jawa (palmsuiker) en de vele verse kruiden. Daarnaast wordt er, omdat Java vrijwel geheel Islamitisch is, geen varkensvlees gegeten en ook weinig rundvlees. Lamsvlees en kip zijn favoriete ingrediënten, maar omdat die relatief duur zijn, wordt er ook heel veel vegetarisch gekookt en zijn tahu en tempe (gefermenteerde tahu) geliefde vleesvervangers. Dit is verreweg de bekendste keuken in Nederland met gerechten als soto ayam, gado gado en nasi rames.

 

 

De Javaanse keuken valt uiteen in de Sundanese keuken van West Java (waar ze veel rauwkost, lalapan, eten), de Centraal-Javaanse (met wat zoetere gerechten) en de Oost-Javaanse en Madurese (waar ze met meer chili ’s koken). De saté zoals wij die kennen komt eigenlijk van Madura, een groot eiland voor de kust van Surabaya. In Indonesië kennen ze nog veel andere soorten saté. Een typisch Javaans gerecht dat je echt een keer moet proeven is gudeg, een zoetpittige curry van jackfruit (broodvrucht) en kokos. Je kunt dit alleen krijgen in Yogyakarta, dus als je het daar een keer op het menu ziet staan, moet je het zeker bestellen!

 

Een andere heel belangrijke keuken is die van de Minangkabau van West-Sumatra, in Indonesië masakan Padang geheten. Overal vind je deze restaurants, te herkennen aan een grote etalage met daarin allerlei gestapelde bordjes met gerechten. De Padang keuken is beïnvloed door de keukens van het Midden-Oosten en India en gebruikt veel kruiden, kokosmelk en pepers. Voor liefhebbers van pittig eten echt een aanrader. Veel toeristen worden  afgeschrikt door het feit dat alle gerechten al bereid zijn, maar omdat overal zoveel specerijen in verwerkt zitten blijven deze gerechten lang goed.

 

Padang eten is een belevenis. Een ober verschijnt aan tafel met allerlei schoteltjes, soms wel 10 tegelijk, op zijn armen balancerend. Je krijgt een soort rijsttafel met soms wel 20 verschillende gerechten, vlees, vis en groenten. Als je van een gerecht proeft, reken je het ook af. De andere schotels worden aan het eind van de maaltijd weer teruggenomen. Het beroemdste, en volgens velen, ook lekkerste gerecht van de Padang keuken is rendang, een pittige curry van buffelvlees dat uren in een kruidenmengsel en kokosmelk heeft liggen stoven. Enak!

 

Hoewel Bali maar een klein stukje van Java af ligt heeft het, door zijn volledig andere cultuur, ook een afwijkende keuken. Zo wordt er met andere kruiden gekookt. Geelwortel en gember zijn vaste ingrediënten en het eten is minder zoet dan op Java. Daarnaast wordt er, vanwege het hindoeïstische geloof, geen rundvlees gegeten, maar varkensvlees. De beroemde babi guling (speenvarken aan het spit) is daar een voorbeeld van. Bebek goreng is een gefrituurde eendenpoot. Bij bebek betutu wordt de eend met kruiden in een pan in een gat in de grond urenlang gestoofd. Babi Guling en bebek betutu worden voornamelijk voor tempelceremonieën bereid en is vaak alleen maar op bestelling in restaurants te eten. Krijg je de kans, proef het dan zeker!

 

 

Bali heeft zijn eigen soort saté: saté lilit, een heerlijk gehaktmengsel van vis of varkensvlees, gemengd met kruiden en geraspte kokos dat aan een breed stokje wordt geroosterd. Je vindt het soms op nachtmarktjes. Omdat Bali maar een klein eiland is wordt er veel vis gegeten. Probeer de ikan pepesan bali  eens, een overheerlijk gerecht van makreel, met kruiden gestoomd in een bananenblad.

 

De keuken op Sulawesi is net zo divers als het eiland is , maar valt uiteen in twee hoofdkeukens: die van Zuid- en Noord-Sulawesi. Zuid-Sulawesi is vooral bekend vanwege zijn soepen. Coto Makassar (een maaltijdsoep met koeienpens) is het meest bekend. Vanwege de overvloed aan bananen worden deze in veel gerechten verwerkt. Pisang epe (gegrilde banaan met palmsuiker) is een geliefde snack die overal langs de boulevard in Makassar verkocht wordt. In Toraja is een typisch gerecht papiong manuk, kip gekookt in een bamboestam.

 

De keuken van Noord-Sulawesi wordt meestal aangeduid als masakan Manado, naar de grootste stad in deze streek. Deze keuken kenmerkt zich door het gebruik van veel vis en zeevruchten, en heel veel pepers. Men zegt dat de heetste pepers van Indonesië hier vandaan komen. Ook staan de inwoners bekend om het bereiden van allerlei exotische dieren, zoals vleermuizen, apen, boomratten en zelfs honden. Omdat de inwoners van deze streek, de Minahasa, Christelijk zijn, rust er geen taboe op het eten van bepaalde dieren en wordt vrijwel alles wat loopt en vliegt gegeten. Een veelgemaakte grap hier is: “Als het 4 poten heeft en het is geen tafel, dan eten we het!” Let dus op met wat je hier in je mond steekt!

 

Hoe meer je naar het oosten gaat, hoe eenvoudiger de Indonesische keuken wordt. Op sommige eilanden is het zo droog dat er zelfs geen rijst meer kan worden verbouwd en is het hoofdvoedsel cassave of sago (het merg van een palmboom).  Cassave of maniok is de eetbare wortel van een heester en smaakt wat zoeter dan aardappel. Vaak wordt er cassave pap van gekookt.

 

Sago wordt gewonnen door het merg van een palmboom uit de stam te persen. Ga je op reis in de Molukken of Papoea, probeer dan zeker iets van dit proces te zien. Van sago wordt papeda gemaakt, een soort pap wat er een beetje uitziet als behangplaksel. De papeda zelf heeft niet veel smaak, maar de gerechten die erbij worden geserveerd wel. Het wordt bijvoorbeeld geserveerd met vissoep, kuah ikan.

 

 

Het is absoluut een bijzonder moment in je reis om bij een lokale familie te gaan eten en de authentieke lokale keuken te proeven. Lekker gekruid is het eten eigenlijk altijd. Indonesiërs zijn erg gastvrij en zullen dan ook rekening houden met hun buitenlandse gasten. Voor ons vreemde of erg pittige gerechten zullen ze apart serveren, je hoeft dus niet bang te zijn dat je een bord vol krijgt van iets wat je niet lust. Over het algemeen worden er verschillende gerechten geserveerd, waardoor je van verschillende gerechten kunt proeven. Aangezien wij gek zijn op lekker eten, zul je in veel van onze Indonesië reizen culinaire momenten vinden. Een culinaire excursie, een bezoek aan de markt of koken en eten bij mensen thuis. Is een gebied bekend om zijn speciale keuken of een bepaald gerecht, dan willen we je dat graag laten proeven!