Ritueel bij mensen thuis, Bajawa - 2

“Nu zullen we de kip ritueel slachten, vanaf de mond.” Onze gids Yohannes, doet met zijn handen voor hoe het mes overdwars in de snavel van de kip zal gaan en van daaruit omlaag zal worden geduwd. “Op deze manier verzamelen we meer bloed om onze voorouders te eren.” Yohannes en zijn tante zetten het mes overdwars in de ‘mondhoeken’ van de snavel en beginnen verder te zagen. De kip spartelt hevig tegen. Alle neefjes en nichtje, van dreumes tot middelbare scholier, kijken toe hoe het bloed van de kip in een schaal druppelt. Gebeden prevelend smeert de tante het bloed op de stenen van het eenvoudige altaartje in het rijstveld. “We bidden en  vragen om een goede oogst” legt Yohannes verder uit.

 

Gisteren, de eerste dag van het festival, werd gevierd met alle inwoners van omliggende dorpen. Er was wel 4.000 man. De tweede dag van de rituele feesten wordt in familiekring gevierd. En wij mogen hierbij zijn. Onze gastfamilie is een gerespecteerde clan uit de hoogste kaste. Yohannes is onze gastheer.

 

Nadat ‘s middag de kip ritueel is geslacht, staat ‘s avonds het ritueel slachten van een varken op het programma. Dat wordt pas echt een bloedbad. Het varken voelt van mijlenver aankomen dat er iets ongezonds op het programma staat en gilt het hele huis bij elkaar. De traditie vraagt dat met een zwaard in drie slagen zijn kop wordt ingeslagen. Yohannes vertrouwt ons opgelucht toe dat hij het heeft gedelegeerd naar ‘een broer’, alle neven zijn broers. Yohannes heeft ons de dag ervoor zijn varkens laten zien. Hij is net zo aan hen gehecht als wij aan onze hond. Hij krijgt het dan ook niet over zijn hart om een varken te slachten of op te eten, zoals de eeuwenoude rituelen vereisen. Gelukkig heeft zijn familie hier begrip voor en wordt er speciaal voor hem een kippetje bereid.

 

Ik zal jullie de bloederige details besparen maar het duurt bijzonder lang voordat het varken zich gewonnen geeft. Het spartelt nog steeds als zijn hersens met de hand uit zijn hoofd worden geplukt.  Al ben ik niet kleinzerig en probeer het allemaal vanuit een objectief antropologisch oogpunt te bekijken, ik ben blij dat ik ’s avonds mee mag eten met de kip van Yohannes. Tijdens het hele bloedbad staan wederom alle dreumesen vanaf een jaar of twee toe te kijken en geven jochies van een jaar of tien een mes aan. Het opgevangen bloed smeert Yohannes in de hoeken van de kamer. De oom leest de ingewanden van het varken om een voorspelling over het komende jaar te doen. “We zullen een beetje honger hebben. Mijn oom adviseert om hard te werken en flink te sparen, om moeilijkere tijden goed door te komen.”

 

Het bereiden van het varken op het open vuur duurt uren, ondertussen zit de hele familie bij elkaar op de veranda van het houten huis. Bij iedere nieuwe binnenkomer legt Yohannes uit hoe de familiebanden zijn. De Ngada zijn matrilineair georganiseerd en Yohannes’ moeder is de belangrijkste vrouw. Zijn oom, de broer van de moeder, de belangrijkste man. Alle neven noemt hij zijn broer. Wat ons enorm opvalt en raakt, is de warmte binnen deze grote familie, de vriendschappen en de band tussen de ouders en kinderen. En natuurlijk de enorme gastvrijheid. Welk Nederlands gezin nodigt volslagen onbekenden twee dagen uit met kerst? Deze mensen lijken goed te begrijpen waar het allemaal om draait in het leven. Gedeelde vreugde is dubbele vreugde, zegt een oud Hollands spreekwoord. Wat ook uniek is aan deze cultuur: alle volwassenen staan volledig in de moderne wereld, de één is hotelmanager, de ander politicus, weer een ander is chauffeur. Tegelijkertijd komen ze thuis en houden ze eeuwenoude tradities in stand. Volgens de overlevering zijn de Ngada zo’n 3000 jaar geleden uit de omgeving van het Vietnam geëmigreerd en onze indruk is dat over 3000 jaar de Ngada traditie nog steeds bestaat.