Een stukje Nederlandse geschiedenis in Sri Lanka
Rond 1600 deden 2 Hollandse zeilschepen genaamd De Leeuw en De Leeuwin Sri Lanka aan. De Hollanders hadden wel interesse in Sri Lanka (wat toen Ceylon heette): zo was het een gunstige tussenstop op weg naar Batavia (het huidige Jakarta) en was Sri Lanka interessant voor de handel in kaneel. Het land werd op dat moment echter bezet door de Portugezen, en daar wilden de Hollanders én de koning van Kandy graag vanaf. In 1638 ondertekende de koning van Kandy een verdrag met de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC). In ruil voor kaneel en andere producten kreeg hij van Holland steun om de Portugezen van Ceylon te verdrijven. In 1640 rapporteerden Engelsen dat ”de onbeschaamde Nederlanders op alle plaatsen de dienst uitmaken, waarbij ze zichzelf al betitelen als de koningen van de zeeën rond India.”
Aan het einde van de 18e eeuw bood de vorst van Kandy wederom zijn hulp aan, maar nu aan de Engelsen om zich van de Hollanders te ontdoen! In 1796 namen de Engelsen het bestuur van de Hollanders over. Bij de Vrede van Amiens in 1802 werden de Nederlandse bezittingen op Ceylon overgedragen aan het Verenigd Koninkrijk.
In de tijd van de Hollandse heerschappij hebben de Hollanders hun sporen achtergelaten. Zo herinneren wegen, kanalen, forten en ommuurde stadsdelen, vestingen met namen als Leiden, Utrecht en Delft, kerken, de architectuur van sommige gebouwen nog aan de tijd van de Hollanders. Ook zijn er Nederlandse woorden in de Sri Lankaanse taal terecht gekomen: notaris, strieker (strijkbout), kamer, kerkhof, advocaat, polisie, aardappel, boontjes, lantaren en kakhuis.
Galle
Galle is een leuk vestingstadje aan de zuidwestkust. Het is zeker de moeite om hier een dag rond te lopen. In Galle vind je veel Nederlandse historie, zoals een Nederlands fort en een Nederlands hervormde kerk. Wandel over de metersdikke stadsmuren van het Hollandse fort langs bronzen kanonnen die op de oceaan zijn gericht om piraten af te weren en dwaal rond door kleurrijke straatjes met namen als Leynbaan street. In het fort vind je veel boutique winkels en gezellige restaurantjes. In 1987 is de vestingstad geplaatst op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.
Jaffna
Jaffna ligt in het uiterste noorden van Sri Lanka. Deze plaats was in de VOC tijd belangrijk voor de specerij handel. De burgeroorlog die tot 2009 in het noorden en oosten van Sri Lanka woedde heeft ertoe geleid dat veel erfgoed verwoest is. Na het einde van de burgeroorlog in 2009 is met hulp van de Nederlandse ambassade het fort Jaffna voor een groot deel hersteld. Fort Jaffna was in 1616 gebouwd door de Portugezen. De Nederlanders (VOC) hebben het fort in 1658 veroverd en uitgebouwd. Binnen de imponerende muren van het stervormige Hollandse fort vind je nog Hollandse woonhuizen met hoge daken, waaronder het Koningshuis (King's House), de woning van de Hollandse commandant, en de Kruyskerk, ook Groote Kerk genoemd, uit 1706.
Delft in Sri Lanka
Tussen de noordkust van Sri Lanka en India zijn acht eilanden die ooit Nederlandse namen droegen. Alleen Delft, ongeveer 40 kilometer ten zuidwesten van Jaffna, heeft zijn naam behouden. Delft is het grootste eiland nabij Jaffna en is te bereiken met een veerpont vanaf Karikattuwan Jetty. Op het eiland zijn ruïnes van een Nederlands fort te zien. Bijzonder is, dat dit fort volledig is gemaakt van dood koraal. Op het eiland vind je ook veel wilde paarden, die eveneens uit de koloniale tijd stammen.
Trincomalee
Fort Frederick in Trincomalee is redelijk intact. Het wordt nu voor militaire doeleinden gebruikt. Trincomalee is een strandplaats aan de oostkust. Van Swami Rock, waar de hindoe tempel Koneswaram staat, gaat de legende dat hier Francina van Reede van de rots de diepte in sprong toen ze zag dat haar ontrouwe minnaar ervandoor ging.
Colombo
In de wijk Colombo Fort vind je enkele resten van het Hollandse fort. De muren en bastions zijn vrijwel geheel verdwenen, op enkele resten van de bastions Den Briel en Batenburg aan de zeekant na. Hier staat ook het paleis van de vroegere gouverneur van Ceylon, tegenwoordig woont hier de president. Het VOC-hospitaal is prachtig gerestaureerd. Hierin bevindt zich nu een hip shopping centre, met trendy winkeltjes en restaurantjes. In de protestantse Wolvendaalkerk worden nog altijd protestantse diensten gehouden. In de drukke Prince Street in de wijk Pettah bevindt zich Het Dutch Period Museum, gevestigd in de voormalige woning van gouverneur Van Rhee. Het museum geeft een interessant inkijkje in de Nederlandse geschiedenis in Sri Lanka, met ondermeer meubels, brieven, schilderijen en kleding uit die tijd.
Negombo
Het kanaal in Negombo is door de Nederlanders aangelegd. Verder herinnert alleen de toegangspoort van de huidige gevangenis aan de tijd van de Hollandse overheersing. De gevangenis was voorheen een fort en op de toegangspoort zie je een teken met AD 1648.
Wil je meer weten over de Nederlandse geschiedenis in Sri Lanka? Dan vind je dit boek wellicht interessant: Kaneel & olifanten. Sri Lanka en Nederland sinds 1600, Lodewijk J. Wagenaar; uitgeverij Van Tilt, Nijmegen, 2016; ISBN 9789460042727; 216 blz.; € 24,50.
